Landbouw en biodiversiteit gaan in Costa Rica hand in hand

Costa Rica bestaat nu in totaal voor meer dan 50% uit bos. Met nog 6% extra bebossing te gaan, komt het land op de optimale verhouding tussen bebossing en gebruik van vruchtbare gronden voor landbouw. Het land heeft de meest toegenomen biodiversiteit ter wereld en is ondertussen koploper in de productie van gewassen zoals cacaobonen, ananas en bananen.

Het is voor een groot deel te danken aan het ‘Payments for Environmental Services Program’. De subsidie is zo populair dat slechts drie op de tien aanvragen kan worden toegekend.

Boeren stimuleren natuur

‘In onze standaard economische modellen is een boom pas iets waard als die dood is’. Wij hebben een levende boom waarde gegeven’, aldus Alvaro Umaña, eerste minister van Energie en Milieu tussen 1988 en 1992 en initiator van het subsidiestelsel. ‘Als een boer een stuk land had, dan haalde hij eerst alle bomen weg, want op het land moet je voedsel produceren’. Subsidies hielden dit in stand. ‘Nu stimuleren boeren de natuur. En natuur levert ook nog eens meer banen op dan landbouw, met welvaartsgroei als gevolg.’ ‘Er is een enorme omslag gemaakt met veel privaat bezit van bossen dat door boeren wordt onderhouden en waar activiteiten voor toeristen plaatsvinden’.

De subsidie houdt na al die jaren nog steeds stand, omdat de daaropvolgende kabinetten de boeren hierin niet in de steek konden laten. Het subsidiestelsel dat gebruikt wordt bevat een werkwijze waarin 70% bekostigd wordt door extra belasting op fossiele brandstoffen, nadat in de eerste jaren van de omslag een eenmalige impuls nodig was.

Zou het werken in Nederland?

In Nederland zou eenzelfde werkwijze succesvol kunnen worden ingezet in gebieden waar agrariërs werken op onvruchtbare grond, zoals op zandgronden. Maar denk ook aan het Groene Hart waar de milieuschade groot is met dalende veengronden. Nu zijn subsidies erop gericht om landbouw op die gronden mogelijk te blijven maken, terwijl de milieuschade groot is. Subsidies om de natuur centraal te stellen, vereisen wel forse investeringen, want om de omslag te maken moeten deze radicaal worden ingezet.

Webinar

Voor de Special ‘Inspiratie uit het buitenland’ van de Staat van de Uitvoering organiseerde Haagse Beek organisatieadvies diverse webinars. Een daarvan is met Alvaro Umaña-Quesada,  de eerste minister van milieu in Costa Rica. Hij was verantwoordelijk voor de weg die Costa Rica sinds die tijd is ingeslagen: het verenigen van landbouw en biodiversiteit op weg naar duurzame economische groei. Ook komt wetenschapsjournalist Hidde Boersma aan het woord. Samen met filmmaker Karsten de Vreugd maakte hij de documentaire Paved Paradise, waarin zij op zoek gaan naar de meest duurzame voedselproductie. Bekijk het volledige webinar.