De publieke dienstverlening in Nederland is onvoldoende toegerust voor de toekomst. Dat staat in de toekomstspecial van de Staat van de Uitvoering, die op maandag 8 september is aangeboden aan de Tweede Kamer. Er is besluitvaardigheid nodig van politiek en beleid om te complexe wetten en regels te vereenvoudigen. Ook is een overkoepelende visie nodig die rekening houdt met arbeidsschaarste en de kansen van nieuwe technologie omarmt. Om dit te realiseren is een andere aansturing vereist.
8 september 2025
Publieke dienstverlening vraagt vereenvoudiging beleid en duidelijke keuzes
De afgelopen jaren zijn er stappen gezet om burgers en ondernemers sneller te betrekken en beter te helpen. Toch lopen zij bij het regelen van hun toeslagen of aanvraag van een subsidie nog vaak vast in een versnipperd systeem van regels en loketten. Op verzoek van de politiek signaleren publieke dienstverleners al jaren knelpunten. Alleen blijven echte oplossingen daarvoor veelal uit. Dat komt omdat de overheid nog te veel leunt op patronen en routines, die gericht zijn op aanpassingen en verbeteringen binnen de bestaande regels en wetten. Dat, gecombineerd met een toenemende politieke instabiliteit (3 kabinetten in 5 jaar) maakt dat echte vernieuwing, met die broodnodige vereenvoudiging en proactieve dienstverlening uitblijft.
“Zonder fundamentele verandering blijft de overheid bezig met hersteloperaties en verliest zij kostbare tijd om zich voor te bereiden op nieuwe uitdagingen. Er is een gedeelde richting en besluitvaardigheid nodig om écht anders te denken en doen,” zegt Abdeluheb Choho, voorzitter van de stuurgroep van de Staat van de Uitvoering. “Het gaat om grote vereenvoudigingen die beleidsterreinen overstijgen, politici die moeilijke en ingrijpende keuzes maken en publieke dienstverleners en beleidsmakers die zich ondergeschikt maken aan het grotere belang.” De stuurgroep gaat graag in gesprek over wat er nodig is; met de Tweede Kamer en aan de formatietafel.
Oproep aan de politiek: andere aansturing
In de Staat van de Uitvoering werd eerder al een beroep gedaan op de politiek om ruimte te laten voor de uitvoering bij het vinden van oplossingen. Maar dat alleen is niet genoeg. Het oplossen van grote maatschappelijke opgaven waarbij meerdere ministeries en publieke dienstverleners betrokken zijn, vraagt om een andere manier van aansturing. Het is noodzakelijk dat overkoepelende verantwoordelijkheden en de daarbij behorende budgetten daadwerkelijk worden belegd. Door duidelijke verantwoordelijkheden en samenwerking kan vernieuwend beleid makkelijker ontstaan en alleen zo kan de overheid beter, eenvoudiger en toekomstgericht functioneren.
Toekomstimpressies
Dat verandering en vernieuwing hard nodig zijn, laat deze Staat van de Uitvoering zien. Door middel van vijf ‘toekomstimpressies’ wordt duidelijk gemaakt hoe publieke dienstverlening rondom levensgebeurtenissen, ondersteuning van ondernemers, inkomensondersteuning, beleidsvorming en politieke processen beter geregeld kan zijn in 2035. Door de route naar 2035 in kaart te brengen wordt duidelijk voor welke uitdagingen de dienstverlening de komende jaren staat.
Over de Staat van de Uitvoering
Op verzoek van de Tweede Kamer publiceert de Staat van de Uitvoering jaarlijks hoe het is gesteld met de uitvoeringspraktijk van de overheid. De eerste Staat (2022) concludeerde al dat de Nederlandse overheid niet toekomstbestendig is vanwege de complexiteit en stapeling van wet- en regelgeving, en beperkte mogelijkheden voor gegevensdeling en een tekortschietende digitaliseringsaanpak.
Lees hier de toekomstspecial 2025 van de Staat van de Uitvoering.