Ga naar de inhoud
Staat van de Uitvoering
Lonneke van Sleuwen en Susanne van den Groenendaal
14 februari 2024

Belastingdienst slaat harder op trom over ingewikkeld fiscaal stelsel

Veel van de huidige wet- en regelgeving vraagt een te hoog doenvermogen van burgers en bedrijven en is complex in de uitvoering. Dat is de belangrijkste boodschap van de derde Stand van de Uitvoering van de Belastingdienst. Nieuw is die boodschap niet. ‘Met deze Stand willen we een stap zetten om het bespreekbaar te maken met de politiek,’ zeggen Lonneke van Sleuwen en Susanne van den Groenendaal namens de publieke dienstverlener.

Eind december 2023 publiceerde de Belastingdienst haar derde Stand. Voor het eerst is er intern een projectteam aangesteld voor de realisatie en opvolging ervan. Susanne van den Groenendaal is de projectleider en werkt in opdracht van Lonneke van Sleuwen, directeur van de concerndirectie Innovatie en Strategie.

‘Ik ben trots op wat we hebben neergezet,’ zegt Van Sleuwen. ‘Met elkaar, maar ook met stakeholders.’ Dit jaar zijn voor het eerst interviews gehouden, zowel intern met Belastingdienstcollega’s als met externen. ‘We hebben bijvoorbeeld gesproken met de Ombudsman, met fiscale dienstverleners en accountancy organisaties om de signalen die we krijgen meer context te kunnen geven. Ook hebben we nader onderzoek gedaan.’ 

Ze vervolgt: ‘We zien dat veel van de wetten en regels in de praktijk veel vragen van mensen en bedrijven en complex zijn om uit te voeren. We willen graag de politiek informeren over hoe wet- en regelgeving in de praktijk uitwerkt en hierover met elkaar in gesprek gaan.’

Het resultaat is een rapport dat inzicht geeft in knelpunten aan de hand van drie thema’s: het belang van doenlijke en uitvoerbare wet- en regelgeving, dienstverlening waarin burgers en bedrijven centraal staan en een wendbare organisatie. ‘Per thema hebben we zo concreet en tastbaar mogelijk signalen benoemd. Nieuw is dat we per thema een doorkijkje geven naar de toekomst,’ vertelt Van den Groenendaal.

Lonneke van Sleuwen, directeur Innovatie en Strategie

Vier belangrijkste aandachtspunten

De vier belangrijkste aandachtspunten uit signalen die de Belastingdienst ontvangt, zijn:

  • Doenlijke en uitvoerbare wet- en regelgeving
  • Stabiliteit in koers vraagt om tijd, ruimte en een stabiele financiering
  • Toekomstbestendigheid: hoe kan de organisatie veranderingen en verbeteringen realiseren?
  • Gegevensdeling voor een betere dienstverlening

Professionalisering signalen

Het signalenmanagementproces, een belangrijke bron voor de Stand, is verder geprofessionaliseerd. Voor de tweede Stand was er al een duidelijke indeling in bronnen aangebracht. Signalen komen onder meer binnen via medewerkers van de Belastingtelefoon, via het interne loket ‘Rechtsstatelijkheid en Hardheden’ -waar onbedoelde effecten van wetgeving naar boven komen- en via de Stella-teams die mensen in urgente schuldsituaties helpen. Daarnaast komen de signalen voort uit gesprekken met een dwarsdoorsnede aan collega’s uit de organisatie als gesprekken met externen en uit onderzoeksresultaten.

‘Er is een duidelijk stijgende lijn te zien in het aantal signalen dat we hebben opgelost’

Afgelopen jaar had de dienstverlener vooral veel aandacht voor het proces van terugkoppeling en afhandeling van de signalen. ‘Er is een duidelijk stijgende lijn te zien in het aantal signalen dat we hebben opgelost,’ vertelt Van Sleuwen. 69 van de 98 signalen uit 2021 zijn afgerond. Hetzelfde geldt voor 42 van de 87 signalen uit 2022. Op de website van de Belastingdienst verschijnt elke vier maanden een update hierover.

‘Voor de overige signalen werken we nog aan een oplossing. Dat lukt niet altijd op korte termijn omdat aanpassingen in ICT of wet- en regelgeving nodig zijn.’ Met name voor aanpassingen in wet- en regelgeving is het gesprek nodig tussen beleid, uitvoering en politiek.

Om die reden heeft de Belastingdienst ook voor de opvolging van de Stand meer ruimte en tijd gereserveerd. Van den Groenendaal: ‘Er komen interviews en video’s over de Stand die we zowel intern als extern kunnen gebruiken voor meer bekendheid. En we hebben een gesprek georganiseerd met een aantal andere uitvoeringsorganisaties. Om van elkaar te leren, maar ook om te verkennen hoe we krachten kunnen bundelen om gezamenlijke problematiek aan te kaarten.’

In gesprek met politiek

Daarnaast zijn er acties in gang gezet om het gesprek met de politiek op gang te brengen. Van den Groenendaal: ‘In de aanbiedingsbrief van de Stand -gecombineerd met het Jaarplan- nodigt Marnix van Rij, staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst de Kamer uit om de dienst beter te leren kennen. Dat werkbezoek wordt gepland. Ook is de Stand geagendeerd voor het commissiedebat op 15 februari.’

Susanne van den Groenendaal
Susanne van den Groenendaal, projectleider

Btw-plicht van zonnepaneelhouders

Een voorbeeld van een signaal dat met succes is opgelost en afgehandeld, betreft de btw-plicht van zonnepaneelhouders. Maar liefst 1,4 miljoen zonnepaneelhouders hebben zich hierover bij de Belastingdienst gemeld.

Wanneer zonnepaneelhouders stroom terugleverden aan hun energieleverancier tegen vergoeding, werden zij ondernemer voor de btw. Dat leidde niet alleen tot administratieve rompslomp voor veel particulieren, maar ook tot veel aanmeldingen voor teruggave van de btw bij de Belastingdienst. Per 1 januari 2023 is het btw-nultarief ingevoerd. Een zonnepaneelhouder betaalt dus geen btw meer voor de aanschaf van zonnepanelen en hoeft ook geen btw terug te vragen.

Ideeën voor vereenvoudiging

Waar kán het eenvoudiger? Daar denkt de Belastingdienst zelf ook over na. Van Sleuwen: ‘Dat doen we niet alleen. We hebben een heel goede samenwerking met het directoraat-generaal Fiscale Zaken en zijn samen aan de slag om tot voorstellen voor vereenvoudiging te komen.’

‘Naast een uitvoeringstoets, is er nu ook een ‘Doenvermogenscan’ ontwikkeld’

Haar collega vult aan: ‘Er zijn ook allerlei instrumenten ontwikkeld om bij het maken van nieuwe wet- en regelgeving doenlijkheid en uitvoerbaarheid te waarborgen. Naast een uitvoeringstoets, is er nu ook een ‘Doenvermogenscan’ ontwikkeld. Een vragenlijst die helder moet maken op welke manier fiscale wet- en regelgeving het doenvermogen van burgers en ondernemers belast.’

‘Wat nu vooral belangrijk is’ concludeert Van den Groenendaal, ‘is dat we de inhoud van de Standen echt verder brengen bij de politiek. En dat doen we graag samen met andere publieke dienstverleners.’

Bijeenkomst voor publieke dienstverleners

De Belastingdienst heeft op dinsdag 30 januari 2024 een bijeenkomst met vertegenwoordigers van andere uitvoeringsorganisaties georganiseerd. Tijdens deze sessie zijn lessons learned, tips en tricks met elkaar uitgewisseld en is kennis met elkaar gedeeld. Afgesproken is om in de tweede helft van 2024 een nieuwe sessie te organiseren. Bij interesse kun je hiervoor contact opnemen met standvandeuitvoering@belastingdienst.nl.

Ontdek meer:
29 maart 2023

Belastingdienst toont daadkracht in Stand van de uitvoering

Lees dit artikel